امضا و گواهي الکترونيکي سبب افزايش اعتماد ميان معامله گران در فضاي مجازي مي شود

نويسنده: مريم خباز

هر كسي شيوه خودش را دارد، يكي يك خط صاف مي كشد و دنباله اش را رو به بالامي دهد و يكي دايره اي رسم مي كند و اسمش را زير آن مي نويسد، بعضي ها هم خط هاي درهمي روي كاغذ مي نشانند تا به قول خودشان هم امضايشان منحصر به فرد شود و هم امكان جعل كردنش از بين برود.
    البته هيچ امضاي كشيده شده روي كاغذي نيست كه نتوان نمونه جعلي اش را تقليد كرد و هيچ امضاي كاغذي اي پيدا نمي شود كه 2 بار عينا شبيه هم دربيايند، ولي اين امضاها هويت آدم ها هستند و وقتي اين نشانه ها زير اوراق و اسناد عادي يا رسمي كه مربوط به يك معامله، تعهد، قرار، شهادت و امثال آن مي آ يند به اين معناست كه نوشته منتسب به اشخاص قابل استناد است. وقتي ما چيزي را امضا مي كنيم معني اش اين است كه موارد مندرج و تعهدات ناشي از آن را پذيرفته ايم براي همين هر سندي را كه امضا مي كنيم معتبر مي شود و مي توانند آن را به ما منتسب و ما را به انجام مندرجات آن ملزم كنند.
    اما گاه اتفاق مي افتد كه بعضي افراد با اين كه امضايشان پاي ورقه اي درج شده، اما منكرش مي شوند و حتي آنهايي كه مي دانند اين امضا متعلق به اوست نيز نمي توانند او را به پذيرش تعهداتش متقاعد كنند. براي همين است كه قانونگذار، امضاي الكترونيك را پيش بيني كرده تا ديگر هيچ صاحب امضايي نتواند براي فرار از گفته ها و تعهداتش به انكاركردن رو بياورد. در واقع اين امضا كمك مي كند تا اعتماد عمومي در هر نوع معامله اي بالابرود و بويژه اعتبار تبادل الكترونيكي افزايش يابد. آن گونه كه در كتاب «آشنايي با امضاي الكترونيكي» آمده است يكي از عواملي كه باعث اعتبار قرارداد يا هر سند ديگري مي شود درستي انتساب آن به صادركننده است. همان اعتباري كه تاكنون از طريق مهر يا امضا صورت مي گرفته و دليل معتبري براي تحقق صحت انتساب صادركننده بوده است و امروز ضروري است تا اين اتفاق در قراردادهاي الكترونيكي نيز بيفتد و امضاي الكترونيكي جايگزين امضاهاي دست نويس شوند.
    امضاي الكترونيكي همان قفل كردن اطلاعات است كه قابل جعل و تغيير نيست؛ امضايي كه رمزنگاري شده و فقط به شخص استفاده كننده اختصاص دارد. اين امضا قابليت تطبيق دهي نيز دارد و تحت كنترل انحصاري شخص استفاده كننده است و طوري به داده ها متصل مي شود كه اگر تغييري در داده ها صورت بگيرد امضا بي اعتبار مي شود. درواقع امضاي الكترونيكي عبارت است از امضا كردن اطلاعات ارسالي براي اطمينان گيرنده از فرستنده اطلاعات به طوري كه با اسكن امضاي سنتي فرد كاملافرق دارد.
    
    گواهي الكترونيك، اعتماد در فضاي مجازي
    دنياي گسترده و پيچيده امروز با دنياي مجازي بدون مرزش فضاي خوبي براي كسب و كار است. البته به شرطي كه افراد بتوانند به هم اعتماد كنند و براي پايبندي به تعهداتشان به هم تضمين بدهند. اگر امضاي الكترونيك در جامعه ما فراگير شود، حتما اين فضاي همراه با اعتماد ايجاد مي شود كه البته امنيت مبادله زماني تكميل مي شود كه گواهي الكترونيك نيز فراگير شود.
    نكته: امضاي الكترونيكي همان قفل كردن اطلاعات است كه قابل جعل و تغيير نيست؛ امضايي كه رمزنگاري شده و فقط به شخص استفاده كننده اختصاص دارد. اين امضا قابليت تطبيق دهي نيز دارد
    استفاده از گواهي الكترونيك باعث مي شود كه در دنياي تجارت مجازي، اسناد قابل پيگيري شوند به اين معنا كه اگر در گذشته پيام ارسالي در اينترنت اعتبار قانوني نداشت حالااين پيام با استفاده از گواهي الكترونيكي شكل قانوني به خود مي گيرد. نويسنده كتاب آشنايي با امضاي الكترونيكي توضيح مي دهد كه گواهي الكترونيكي همان شناسنامه اي است كه هويت واقعي ما را به صورت مجازي و براي كسب و كار الكترونيكي تعيين مي كند به طوري كه اگر در فضاي اينترنت قصد مبادله الكترونيكي با هويت مجازي مشخصي را داشته باشيم، مي توانيم با اعتماد به امضاي الكترونيكي طرف مقابل و معرفي خود با استفاده از امضاي الكترونيكي مان وارد معامله و امور كسب و كار شويم.
    
    قدم به قدم تا صدور گواهي
    براي اين كه از مزاياي گواهي الكترونيكي بهره مند شويم بايد به مراكز صدور اين گواهي مراجعه كنيم. اين مراكز درست همانند دفاتر اسناد رسمي كه زيرنظر قوه قضاييه فعاليت دارند عمل مي كنند و وظايفي چون صدور و انتشار گواهي، ابطال گواهي در صورت لزوم و ارسال گواهي و فهرست گواهي هاي باطل شده و... را برعهده دارند.
    صدور گواهي الكترونيكي به 3 روش گواهي اشخاص مستقل، اشخاص وابسته به بخش دولتي و اشخاص وابسته به بخش غيردولتي انجام مي شود.
    هر كدام از اين افراد در صورتي كه متقاضي صدور گواهي الكترونيك هستند بايد پس از مراجعه به دفتر ثبت نام و با تحويل مدارك مورد نياز نسبت به صدور اين گواهي اقدام كنند. پس از آن درخواست كننده بايد فرم درخواست صدور گواهي الكترونيكي را كامل پر كند و مسوول ثبت نام آن را تاييد كند تا كار شناسايي و احراز هويت متقاضي گواهي الكترونيكي در دفتر ثبت نام آغاز شود.
    در اين مرحله وجود هرگونه ايراد يا نقص در هريك از قسمت هاي فرم سبب بازگرداندن آن به فرد متقاضي مي شود. پس از اين مرحله مسوول ثبت نام، كارت ملي متقاضي را دريافت مي كند تا هم چهره اين فرد را با تصوير كارت تطابق دهد و هم ساير اطلاعات مندرج در كارت ملي و هماهنگي آن با مندرجات فرم درخواست را كنترل كند.
    سپس تصوير كارت ملي متقاضي و اصل و تصوير يكي از مدارك شناسايي عكسدار (شناسنامه، گواهينامه يا گذرنامه) متقاضي دريافت مي شود و ضمن بررسي مطابقت تصوير مدارك با چهره فرد، تصوير مدارك با اصل آنها تطابق داده مي شود. در اين مرحله اگر صدور گواهي براي اشخاص وابسته به بخش غيردولتي انجام مي شود بايد تصوير آگهي تاسيس روزنامه رسمي و تصوير آگهي آخرين تغييرات هم از متقاضي دريافت شود.
    اگر تمام اين مراحل با موفقيت انجام شود آن وقت كارت هوشمندي در اختيار متصدي ثبت نام قرار مي گيرد و گواهي الكترونيك درخواست كننده در حضور او توليد و در كارت هوشمندش قرار مي گيرد. هزينه صدور گواهي الكترونيكي نيز در همين دفتر و طبق جدول تعرفه ها دريافت مي شود.
    از كارت هوشمند كه با نام هاي كارت چيپ دار يا كارت با مدار مجتمع هم شناخته مي شود مي توان به جاي كارت اعتباري و كارت پول در سيستم هاي امنيتي رايانه اي و سيستم هاي تشخيص هويت و... نيز استفاده كرد. اين كارت شبيه يك رايانه ساده و كوچك است كه مي تواند از طريق دستگاه كارتخوان و اتصال طلايي اش ارتباط برقرار كند تا بتواند به اطلاعاتي كه درون حافظه اين كارت است دسترسي پيدا كند.
    گاهي اوقات اتفاق مي افتد كه گواهي الكترونيكي به درخواست صاحب آن اعم از سازمان، شركت، موسسه يا اشخاص باطل مي شود كه در اين صورت صاحب اين گواهي بايد فرم درخواست ابطال گواهي الكترونيكي را تكميل كند. دلايل صاحب گواهي براي ابطال آن نيز مي تواند متفاوت باشد يعني يا به خاطر قطع همكاري صاحب گواهي، تغيير سمت او يا تغيير مشخصات سازمان، شركت يا موسسه باشد كه در اين صورت مقام مسوول كه حق امضاي اسناد تعهدآور را دارد بايد درخواست ابطال گواهي الكترونيكي را ارائه دهد. در اين ميان، مسوول ثبت نام هم در صورتي كه هنگام صدور گواهي اشتباهي انجام داد يا اطلاعات را به صورت نادرست وارد سيستم كرد مي تواند از طريق تكميل فرم درخواست ابطال گواهي الكترونيكي نسبت به باطل كردن آن اقدام كند.
     
     
 برگرفته: جام جم،مورخ 30/5/90، صفحه 14 (حقوق)