رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال بند 5 از ماده 196 آیین نامه اجرایی مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا مصوب 28/4/1355
تاریخ : 86/3/20 شماره دادنامه : 182 کلاسه پرونده : 570/82
مرجع رسیدگی : هیأت عمومی دیوان عدالت اداری .
شاکی : خانم سیما منافی .
موضوع شکایت و خواسته : ابطال بند 5 از ماده 196 آییننامه اجرائی مفاد اسناد رسمی لازم الاجراء مصوب 1355/4/28 .
مقدمه : شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشتهاست ، ماده 34 مکرر قانون ثبت مقرر داشته که هر بستانکاری که حق درخواست بازداشت اموال بدهکار را داشته باشد ، میتواند کلیه بدهی موضوع سند به بستانکار دیگر و نیز حقوق دولت را پرداخت و یا در صندوق ثبت و یا هر مرجع دیگری که اداره ثبت تعیین مینماید ، تودیع و تقاضای استیفای حقوق خود را از اداره ثبت بنماید . هرگاه مدت سند باقی باشد باید حق بستانکار تا آخر مدت رعایت شده و نیز به موجب همان ماده هر گاه منافع مال مورد معامله حق سکنی یا حقوق دیگری بوده و به بستانکار منتقل شده باشد باید حق نامبرده تا آخر مدت مذکور در سند رعایت شود . بنابراین همانطور که از روح ماده مذکور پیداست هر طلبکاری میتواند مازاد به رهن اموال مدیون را توقیف و برای استیفاء طلب خود بدواً طلب سند رهنی را دارند و تقاضای استیفاء طلب خود را از اداره ثبت بنماید ، در این گونه موارد اگر حقی مانند سکنی و یا هر حق دیگری کار به مرتهن داده شده باشد تا پایان مدت سند رهنی باید رعایت شود و از طرفی به علت عدم رعایت تشریفات آیین دادرسی در ادارات ثبت اگر طلبکاران به ادارات ثبت مراجعه و مازاد به رهن اموال مدیونین را توقیف مینمایند ولی ادارات ثبت به استناد بند 5 از ماده 196 آییننامه اجرائی مفاد اسناد رسمی قبل از صدور اجرائیه سند رهنی از وصول طلب سند رهنی و ادامه عملیات اجرائی تا پایان مدت سند رهنی خودداری مینمایند . مع الوصف نظر به اینکه مدت بعضی از اسناد رهنی و شرطی بیش از بیست یا ده سال بوده و بدین سان مطالبات طلبکاران بلا وصول باقی میماند . نهایتاً بدلیل مخالفت بند 5 ماده 196 آییننامه اجرائی مفاد اسناد رسمی با روح ماده 34 مکرر قانون ثبت ، ابطال بند مذکور مورد استدعا است . مستشار اداره کل حقوقی و تدوین قوانین قوه قضائیه در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 7/1156/2173 مورخ 1383/2/19 مبادرت به ارسال تصویر نظریه شماره2336/1/33 مورخ 1382/2/9 رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور نمودهاند . در این نامه آمده است ، بند 5 ماده 196 آییننامه اجرائی مفاد اسناد رسمی که مقرر میدارد « در موردی که موعد سند منقضی نشده باشد پس از بازداشت عملیات بعدی متوقف خواهد شد و بعد از انقضاء موعد سند با صدور اخطاریه به مدیون اقدامات بعدی شروع میشود . » براساس قسمت اخیر ماده 34 مکرر قانون اصلاحی ثبت تنظیم و مورد تصویب قرار گرفته است . هیأت عمومـی دیوانعـدالت اداری در تـاریخ فـوق بـا حضور رؤسا و مستشـاران و دادرسان علیالبدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بـررسی و انجـام مشـاوره بـا اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی مینماید .
رأی هیأت عمومی
مفاد بند 5 از ماده 196 آییننامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجراء بر اساس احکام و مقررات ماده 34 مکرر قانون ثبت اسناد و املاک کشور تنظیم و انشاء شده و متضمن هدف و حکم مقنن در خصوص مورد است . بنابراین مغایرتی با قانون ندارد و خارج از حدود اختیارات قانونی مربوط نیز نمیباشد .
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضائی دیوان عدالت اداری
مقدسیفرد