موكل هميشه مي تواند نسبت به عزل وكيل اقدام كند مگر اينكه عدم عزل طي عقد ديگري شرط شده باشد.
در حال حاضر بسياري از نقل و انتقالات اموال منقول و غير منقول مانند آپارتمان، خانه، خودرو و غيره به دليل بدهكاري به بانك ها يا موسسات وام دهنده و در رهن قرار داشتن آن اموال به صورت وكالتي انجام مي شود. بدين معني كه به همراه قرارداد فروش يا به تعبيري مبايعه نامه فروشنده با حضور در دفتر اسناد رسمي اقدام به توكيل وكالت جهت انجام مراحل قانوني و سپس انتقال آن مال به خريدار مي نمايد.
براي تحكيم معاملات در اكثريت قريب به اتفاق اين وكالت ها موكل در شكل ها و جملات متفاوت اقدام به سلب حق عزل وكيل در مدت معين يا غيرمعين از خود مي نمايد كه اين وكالت ها در عرف به وكالت بلاعزل شهرت دارند.
مهمترين دليل ثبت اين قبيل وكالت ها پديد آوردن يك رابطه محكم و استوار بين طرفين يعني موكل و وكيل است، وكالت نامه اي كه غير قابل فسخ باشد.
در سيستم حقوقي ايران در موارد مختلف مانند زماني كه امكان تنظيم سند رسمي نسبت به يك معامله در زمان انجام معامله به دلايل مختلف اعم از در رهن بودن مورد معامله يا ممنوعيت حكمي يا موضوعي انجام آن معامله مانند ممنوعيت فروش خودروهاي وارداتي با استفاده از شرايط خاص تا مدت معين وجود داشته باشد افراد از وكالت هايي كه به عنوان بلاعزل شهرت دارند براي تحكيم مباني معامله خود استفاده مي نمايند.

é نكات ضروري در مورد وكالت بلاعزل
وكالت هايي كه معروف به بلاعزل هستند مانند ساير وكالت ها با فوت هر يك از طرفين باطل مي شوند پس توصيه مي شود براي جلوگيري از تضييع حقوق طرفين اين وكالت ها به همراه قراردادهاي فروش (مبايعه نامه ها)، اسناد مبادله وجه را هم داشته باشند تا در صورت نياز در مراجع قضايي به استناد آنها بتوان اقامه دعوي نمود. ذكر اين نكته به اين دليل است كه بتوان مابين وكالت نامه هايي كه به عنوان تضمين انجام قرارداد يا تعهدي كه به شخص ديگري داده مي شود با وكالت نامه هاي متضمن فروش تفاوت قائل شد.
وكالت، عقدي جايز است يعني هر يك از طرفين مي توانند نسبت به فسخ يا ابطال آن اقدام نمايند (بر اساس ماده 679 قانون مدني موكل هر موقع كه بخواهد مي تواند وكيل را عزل كند مگر اين كه وكالت وكيل با عدم عزل در ضمن عقد لازمي شرط شده باشد.) براي جلوگيري از اين امر به طور معمول در دفترخانه ها به تعابيري مانند «ضمن عقد خارج لازم» يا «به اقرار موكل براي قرار دادن حالت بلاعزل در وكالت استفاده مي شود.
بايد توجه داشت در بسياري از اين موارد به دليل عدم امكان اثبات وقوع عقد لازم، موكل مي تواند با مراجعه به دادگاه،ابطال شرط سلب حق عزل را خواستار شود. براي جلوگيري از اين امر توصيه مي شود به همراه وكالت نامه حتما قرارداد فروش يا مبايعه نامه يا بيع نامه بين طرفين منعقد شود و در متن آن نيز به لازم بودن قرارداد اشاره و استناد شود تا بتوان با استناد به لازم بودن اين قرارداد از عزل وكيل توسط موكل جلوگيري نمود.

é كاربردهاي مهم وكالت بلاعزل
به طور معمول در قراردادهاي رهني يا قطعي مشتمل به رهن بانك ها كه در آن افراد از تسهيلات بانكي جهت خريد اموال منقول و غير منقول مانند خانه و آپارتمان يا خودرو استفاده مي كنند، بانك ها يا اشخاص وام دهنده به طور معمول در شرايط قرارداد حق واگذاري وكالتي مورد رهن را از وام گيرنده سلب مي نمايد و به رغم اين موضوع به دفعات خريد و فروش املاك و اموال وام دار در سطح جامعه صورت گرفته و مي گيرد.تا سال هاي اخير به دليل درج اين شرط در قراردادهاي رهني امكان تنظيم هيچ نوع سندي در خصوص اموال در رهن وجود نداشت ولي پس از استفتايي كه از مراجع عظام تقليد و به ويژه مقام معظم رهبري به عمل آمد با نظر معظم له وكالت فروش اموال در رهن با قيد «پس از فك رهن و رفع موانع قانوني» اقدام به انجام معامله و تنظيم اين وكالت نامه ها تجويز گرديد.


برگرفته: ايران، مورخ 16/11/91، صفحه 16 (ايران اجتماعي)